Overprikkeling heeft een enorme invloed op het leven van kinderen met autisme. Zo veroorzaakt het woedeaanvallen en druk of storend gedrag. Maar het kan meer gevolgen hebben, zoals slecht slapen, bedplassen, tics of zelfs zelfverwondend gedrag.
Nieuwe situaties roepen vaak spanning op, drukke situaties zijn te prikkelrijk. Het onvoorspelbare roept onzekerheid op. Zo kunnen niet alleen activiteiten, sociale interactie, emoties en angsten, maar ook licht, geluid of geuren voor overprikkeling zorgen.
Er zijn twee vormen van reageren op overprikkeling:
- een shutdown
waardoor ze niet meer kunnen praten, zichzelf letterlijk afsluiten van de buitenwereld, de prikkels komen daardoor minder of niet meer binnen - een meltdown
waarbij ze gaan huilen en schreeuwen of ze krijgen zelfs woedeaanvallen, de prikkels worden dan eigenlijk ‘overschreeuwd’
Driftbuien en storend gedrag
Wat doe je als je de hele dag verkeerd wordt begrepen, onder stress moet werken en alles om je heen een chaos lijkt? Precies, je wordt gefrustreerd. Kinderen met autisme kunnen niet anders dan die overload aan prikkels te ontladen. Ze gaan claimen, worden druk of hyper, gaan gillen en worden soms ook echt woedend. Sommige kinderen sluiten zich helemaal af, waardoor ze niet meer op vragen reageren, wat dan als asociaal of brutaal gedrag kan worden gezien.
Slecht slapen
Veel ASS-kinderen hebben last van slaapproblemen en hebben grote moeite met inslapen. Dit kan vaak gepaard gaan met huilen of gillen. Soms is er ook een verstoord dag- en nachtritme. Soms zie je dat ze tot op latere leeftijd in hun bed blijven plassen. De oorzaak van het slechte inslapen is vaak een 'overload' aan prikkels.
'Mama, mijn hoofd zit zo vol. Ik kan echt niet slapen.'
Zelfverwondend gedrag (automutilatie)
Automutilatie is een psychiatrische stoornis waarbij de patiënt zichzelf gaat verwonden. Dit is vaak ter compensatie van o.a. pijn in de geest, zichzelf willen straffen of om spanningen kwijt te raken. Bij zelfverwondend gedrag gaat het om herhaaldelijk, voorkomende gedragspatronen, die fysiek letsel aan het lichaam zelf teweegbrengen. Bij kinderen met autisme zie je dit soms in een mildere vorm zoals zichzelf herhaaldelijk krabben (soms tot de huid kapot is) of extreem nagelbijten (tot bloeden aan toe).Soms kan het zelfs zo ver gaan dat ze zichzelf slaan tegen het hoofd of lichaam in een repeterende beweging of bonken met hun hoofd tegen de muur, veelal tijdens woede- of paniekaanvallen.
Tics
Sommige autisten hebben een tic. Je kunt hierbij denken aan frequent knipperen met de ogen, grimassen, kuchen, keelschrapen of schokken met het hoofd of schouders etc. De tics nemen vaak toe onder invloed van spanningen en stress (of te veel prikkels). Tics kunnen ook wisselen, de ene keer met de ogen knipperen en de andere keer kuchen.